«Պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ու պատմական միջավայրի պահպանություն» կրթական նախագծի հայտարարությունը (բաց դաս և մրցույթ)

Փետրվարի 10, 2020

Պատմության և մշակույթի հուշարձաններին վնաս հասցնող երկու հիմնական գործոնները բնական են՝ դա ժամանակն է ու բնության գործոնը, որոնք քայքայում և թուլացնում են հուշարձանները: Սակայն հաճախ այս երկու բնական երևույթներին գումարվում է երրորդը՝ մարդկային գործոնը: Ոլորտի մասին պատշաճ գիտելիք չունենցող քաղաքացիներն  իրենց ինքնագործունեթյամբ հաճախ վնաս են հասցնում պատմամշակութային ժառանգությանը, աղճատում են հուշարձանները կամ դրանց հարակից պատմական միջավայրը, կատարում են ինքնակամ պեղումներ, որոնց ընթացքում վնասվում են հնագիտական շերտեր: Ոլորտի պատասխանատուներն օրենքի շրջանակներում տուգանում կամ դատական հայցեր են ներկայացնում այդ քաղաքացիներին՝ պարտավորեցնելով վերականգնել հուշարձանին հասցված վնասը: Արդյունքում ունենում ենք պետությունից դժգոհ քաղաքացի, ով տուգանվելուց հետո է տեղեկանում, որ հուշարձանների և դրանց պահպանության գոտում նախատեսվող հողային, շինարարական և նույնիսկ տնտեսական գործունեության հետ կապված հարցերը կարգավորվում են ՀՀ օրեսդրությամբ և դրանք պետք է նախապես համաձայնեցվեն պատասխանատու պետական մարմնի հետ: Մյուս կողմից ունենում ենք աղճատված հուշարձաններ և յուրաքանչյուր նման դեպքով կորցնում ենք մեր ընդհանուր պատմության և մշակույթի ևս մեկ հուշարձան: Վերջին տարիներին հուշարձանի պատմական միջավայրի աղճատման առավել աչքի ընկնող օրինակներից է Սանահինի վանական համալիրի պահպանության գոտում՝ Զաքարյան իշխանների դամբարանի հարևանությամբ նոր հուղարկավորություն իրականացնելու և ժամանակակից գերեզմանատեղի կառուցելու փաստը:

ՀՀ դպրոցների աշակերտներին պատմամշակութային հուշարձանների հետ վարվեցողության կանոնների մասին տարրական գիտելիքի տրամադրման նպատակով առաջարկվում է «Հայաստանի դպրոցներում «Պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ու պատմական միջավայրի պահպանություն» բաց դասի  և մրցույթի կազմակերպում ու անցկացում» կրթական նախագիծը։

Հեղինակ՝
ԽՈՐԵՆ ՄՆԱՑԱԿԱՆՅԱՆ

ՀՀ ԿԳՄՍ նախարարության պատմության և մշակույթի հուշարձանների պահպանության գործակալության աշխատակից, պատմաբան 
Էլ. հասցե՝ monument.am@yahoo.com
Հեռ.՝ +374 93 00 5987

 

«Պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ու պատմական միջավայրի պահպանություն» բաց դասի օրինակելի պլանը և մրցույթի հայտարարությունը տեղադրված են «Հայկական կրթական միջավայրի» «Պաշարների շտեմարան» կայքում (https://lib.armedu.am/resource/28441)։