«Պետք է չվախենաս սխալվելուց». ՀՀ ԿԳ նախարար Արայիկ Հարությունյանի հարցազրույցը «Մեդիամաքս» -ին

Հուլիսի 30, 2018

Հարցազրույցներ, ելույթներ

Կրթության եւ գիտության նախարար Արայիկ Հարությունյանը հիշում է, թե ինչպես էին փոքր տարիքում հարազատներն իրեն «պրոֆեսոր» կոչում ու կանխատեսում, որ նա պաշտոնյա է դառնալու: Մինչեւ նախարար դառնալը նա երկար ճանապարհ է անցել՝ դպրոցական տարիքում առեւտրով զբաղվելուց, ուսանողական տարիներին բանվորություն անելուց մինչեւ ընդդիմադիր գործունեություն:

Թավշյա հեղափոխության օրերին Արայիկ Հարությունյանը մեկն էր մի քանի ցուցարարից, որոնք Նիկոլ Փաշինյանի հետ Գյումրուց քայլեցին Երեւան: Կրթության եւ գիտության նախարարի խոսքով՝ հեղափոխությունից հետո կրթության ոլորտի ղեկավարի դերը ստանձնելն իր համար ինքնանպատակ չէր, պարզապես, ոլորտն իրեն հոգեհարազատ է եւ կարող է առավելագույնն անել բարեփոխումների համար: Կոռուպցիոն ռիսկերի դեմ պայքարից զատ նախարարը կարեւորում է, որ դպրոցն ավարտեն ազատ, անկախ եւ վերլուծական-քննադատական միտք ունեցող պատանիներ: ԵՊՀ դասախոսը շեշտում է՝ գիտելիքը չպետք է հիմնված լինի անգիրի վրա:

Մեդիամաքսը ոչ պաշտոնական զրույց է ունեցել Արայիկ Հարությունյանի հետ, որի ընթացքում մի շարք բացահայտումներ ենք արել կտրուկ հայտարարություններով աչքի ընկնող նախարարի մասին:

-Պարոն նախարար, ծնվել եւ մեծացել եք Երեւանում՝ Շենգավիթ համայնքում: Հատկապես, պատանեկան տարիքում մարդու դաստիարակության վրա իր դերն է ունենում նաեւ փողոցը: Ընդդիմադիրի կեցվածքը ենթադրում է կռիվ տվող տեսակ, ինչպիսի՞ երեխա եք եղել, ինչպե՞ս է Շենգավիթն անդրադարձել Ձեր տեսակի ձեւավորման վրա:

- Երեւանում եմ ծնվել, մեծացել, բայց ծագումով Լոռուց եմ, ծնողներս այնտեղից են: Մինչեւ 7-8 տարեկան կյանքիս մի մասն անցել է Լոռում, ինչը եւս մեծ ազդեցություն է ունեցել դաստիարակությանս վրա:  

Շենգավիթի հետ կապված կարծրատիպեր շատ կան, որոնց հետ համաձայն չեմ, առհասարակ, համաձայն չեմ համայնքային որեւէ տարանջատման հետ: Իսկ փողոցից, ընկերներիցդ շատ բան ես սովորում: Դա բնավորություն է ձեւավորում, որը դրսեւորվում է երիտասարդության եւ հասուն տարիքում որոշումներ կայացնելիս:
Պատանեկության տարիներին սիրում էի շփվել ինձանից մեծերի հետ: Շատ հանգիստ եմ եղել, կռվարար չեմ եղել: Սակայն շատ համառ եմ, հետեւողական ու մինչեւ վերջ գնացող:

-Ո՞րն է առաջնային արժեքը, որ Ձեր ընտանիքը սերմանել է Ձեր մեջ:

-Ազնվությունը, անվերապահ վստահությունը դիմացինի նկատմամբ, քանի դեռ նա կասկածելու տեղիք չի տվել: Սա ինձ շատ է խանգարել, քանի որ վստահում եմ մարդկանց, բայց հակառակ դեպքում չես կարող որեւէ մեկի հետ շփվել: Նույնիսկ այն դառը իրավիճակները, որ ստեղծվել են դրա հետեւանքով, ինձ չեն ստիպել հրաժարվել այդ սկզբունքից:

-Ձեր ընտանիքը որքանո՞վ էր քաղաքականացված եւ ինչպե՞ս է ազդել Ձեր՝ քաղաքացու տեսակի ձեւավորման վրա:

- Ընտանիքս շատ քաղաքականացված չի եղել: Ծնողներս մասնակցել են Ղարաբաղյան շարժմանը, սակայն շատ մեծ ակտիվություն չեն ցուցաբերել, կազմակերպիչների շարքերում չեն եղել:
Հայրս տնտեսագետ է, մայրս մանկավարժ, թեեւ երկար տարիներ է՝ չի աշխատում որպես մանկավարժ: Ընտանիքումս շատ մանկավարժներ են եղել: Եղբայրներս, ինչպես եւ ես, արեւելագետ են, մասնագիտացած են իրանագիտության մեջ, սակայն մասնագիտական աշխատանքով չեն զբաղվում: Մեկը գովազդային ոլորտում է աշխատում, մյուսը՝ ժամագործության: 

Հաճախ հարազատներս ասում էին, որ իմ տարիքին անհամապատասխան հետաքրքրություններ ունեմ քաղաքականության հանդեպ: 80-ականջներին շատ թերթեր էինք ստանում, վերջերս ծնողներս հիշել էին, որ 9-10 տարեկանում թերթերից նյութեր էի հավաքում տարբեր թեմաներով, մի անգամ էլ դպրոցում Ղարաբաղյան շարժման վերաբերյալ քննարկում նախաձեռնեցի, 3-րդ դասարան էի: Շատ լավ է տպավորվել ուսուցչիս զարմանքը, որ այդքան ինֆորմացված եմ:
Երբ 2007-2008 թվականներին ակտիվ ընդգրկվեցի քաղաքական պրոցեսներում, ընտանիքս փորձում էր ինձ հետ պահել՝ հաշվի առնելով հնարավոր հետեւանքները: Սակայն հետո հաշտվեցին այդ իրողության հետ եւ դարձան իմ ամենամեծ աջակիցները: Ցավոք, պապս նախորդ տարի մահացավ եւ չտեսավ այս փոփոխությունները: Իմ ամենամեծ աջակիցներից էր: Խորհրդարանական ընտրությունների ժամանակ, երբ ռեյտինգային համակարգով ընդգրկված էի Շենգավիթ եւ Մալաթիա-Սեբաստիա համայնքի ընտրացուցակում, 83 տարեկան պապս ինձ համար ձայներ ապահովող ամենալուրջ համակիրներից մեկն էր:

-Իսկ ինչպե՞ս է ձեւավորվել Ձեր քաղաքացիական ինքնագիտակցությունը:

-Քաղաքացիական գործունեությունս սկսել եմ դեռ 1996-ից: Մի հետաքրքիր դրվագ եղավ. առաջին կուրսի ուսանող էի, երկրում ծավալվում էին 1996 թվականի հետընտրական գործողությունները: Հետեւում էի, բայց չի մասնակցում հանրահավաքներին: Մի օր մեր ֆակուլտետի պաշտոնյաներից մեկը ներխուժեց լսարան եւ ասաց՝ հանկարծ չգնաք հանրահավաքների: Ինձ հետաքրքրեց՝ ի՞նչ հանրահավաքների մասին է խոսքը: Այդպես սկսեցի կամաց-կամաց մասնակցել ընդդիմության աշխատանքներին, հետագայում արդեն սկսեցի աջակցել ընդդիմադիր շարժումներին:

-Այսինքն, Ձեր առաջին պայքարը Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի նախագահության դեմ էր:

-Իմ առաջին պայքարը 1996 թվականին տեղի ունեցած ընտրակեղծիքների դեմ էր:

-Ձեր հասակակիցներից շատերը սոցիալական խնդիր լուծելու համար ուսանողական տարիներին տարբեր աշխատանքներով զբաղվելու կարիք ունեին: Դուք մասնագիտական տարբեր աշխատանքներով եք զբաղվել, իսկ ո՞րն է եղել Ձեր առաջին աշխատանքը:

-Աշխատել սկսել եմ 13-14 տարեկանից: Այդ ժամանակ ընտանիքում սոցիալական խնդիր ունեինք, հայրս վատառողջ էր, պետք է մեկներ բուժման: Երբ ինքն այստեղ չէր, փորձում էի առեւտրային գործունեություն ծավալելով օգնել եղբորս ու տատիկիս:
Ուսմանս զուգահեռ եւս աշխատել եմ: ԵՊՀ-ում սովորելու տարիներին պատմություն եւ արաբերեն էի պարապում ուսանողների հետ, իսկ Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիայի ասպիրանտուրայում սովորելու տարիներին տարբեր աշխատանքներ եմ արել՝ սկսած բանվորությունից: Մի ընկերությունում շշերի վրա պիտակներ էինք փակցնում, մյուսում բեռների փոխադրման գործ անում եւ այսպես շարունակ:

Ընդդիմադիր գործունեությանս ընթացքում էլ չեմ խորշել որեւէ աշխատանք անել՝ սկսած ամենաչարքաշից: 
Ես տարբեր տեղեր եմ աշխատել՝ իրավապաշտպան կազմակերպությունում, տարբեր կայքերում, զբաղվել եմ զինվորների սպանությունների գործերով, հոգեբուժարանների խնդիրներով: Սիրում եմ հիմնական մասնագիտությունից զատ հաճախ փոխել աշխատանքը: Այդպես կյանքն ավելի հետաքրքիր է դառնում:

-Վաղ տարիքից սեփական գումար աշխատելն ի՞նչ ազդեցություն է ունեցել Ձեզ վրա:

-Շատ կարեւոր: Հասկանում ես վաստակած գումարի արժեքը, ինչը թույլ է տալիս խստապահանջ լինել ինքդ քո եւ վաստակածդ գումարը ծախսելու նկատմամբ: Ես չեմ սիրում շռայլություններ, պահանջներս քիչ են:

-Իբրեւ նախարար ինչպե՞ս կարձագանքեք, եթե իմանաք, որ դպրոցականներն աշխատում են:

-Եթե օրենքին հակասող բան չլինի, շատ դրական: Միշտ մեծ հարգանք եմ ունեցել բոլոր ուսանողներիս նկատմամբ, որոնք գիշերն աշխատել են, հաջորդ օրը եկել դասի:

-Նախարարական աշխատավարձը Հայաստանի աշխատավարձերի համեմատ բարձր է: Ի՞նչ փոխվեց Ձեր կյանքում սոցիալական խնդիր լուծելու համար տարբեր աշխատանքներ անելուց մինչեւ ֆինանսական կայունության հասնելը:

-Չեմ կարծում, որ նախարարի աշխատավարձն առանձնապես բարձր է: Նախարարական աշխատանքի հետ կապված առաջ եկած ներկայացուցչական ծախսերի համեմատ, հավատացնում եմ, դա փոքր աշխատավարձ է: Հարակից ծախսերը չեզոքացնում են համեմատաբար բարձր աշխատավարձի ընկալումը:
Ֆինանսական կայունություն ձեռք եմ բերել մինչեւ նախարար դառնալս: Իհարկե, պետական բարձրաստիճան պաշտոնյանները պիտի բարձր աշխատավարձ ստանան, որպեսզի շատ ավելի քիչ մտածեն ընտանիքի սոցիալական խնդիրների մասին, դա կազդի նաեւ արդյունավետության վրա: Ելնելով երկրի ընդհանուր սոցիալ-տնտեսական վիճակից՝ հիմա դա հնարավոր չէ, բայց պետք է ամեն ինչ անենք, որ ապագայում պետական պաշտոնյան բարձր աշխատավարձ ստանա: 

-Ներկայացուցչական ծախս ասելով նկատի ունեք, որ իբրեւ նախարար չե՞ք կարող, օրինակ, էժան կոստյում հագնել:

-Չէ, բայց անընդհատ պետք է կոստյում գնես, որովհետեւ հները մաշվում են: Փորձում եմ նվազագույնի հասցնել պետության կողմից արվող ծախսերը: Որքան գիտեմ, նախկինում ընթացիկ ծախսերը դրվել են պետության վրա: Ես փորձում եմ առավելագույնս խուսափել դրանից եւ սեփական միջոցներով հոգալ ծախսերս:

-Իսկ ծախսատար հետաքրքրություններ ունե՞ք: Առհասարակ, առօրյա ի՞նչ հետաքրքրություններ ունեք: 

-Հիմա հետաքրքրություններս, գրեթե, զրոյական մակարդակում են: Երբ ժամանակ ունենամ հետաքրքրություններիս տրամադրելու, կմտածեմ այդ մասին:

Տարբեր հոբբիներ ունեմ՝ սկսած նամականիշերի հավաքածու ունենալուց, վերջացրած գրքերի հավաքածուով, ճամփորդելով:

- Ժամանակին սպորտային կայք եք ղեկավարել: Ենթադրելի է, որ հետաքրքրված եք սպորտով: Զբաղվե՞լ եք սպորտով:

-Դպրոցական տարիներին զբաղվել եմ լողով, թեթեւ ատլետիկայով, շախմատով: Այո, մարզական կայք ունեի, որը լուրջ հաջողություններ ուներ, սակայն ֆինանսների բացակայության պատճառով չկարողացանք զարգացնել: Մարզական կայք ունենալը նշանակում է հետաքրքրվել սպորտի եթե ոչ բոլոր, ապա գոնե շատ ուղղություններով: Շատ եմ սիրում ֆուտբոլ, ձմեռային մարզաձեւեր, «քարվինգ», թեեւ շատերը չեն սիրում այն: Սիրելի մարզաձեւերից է նաեւ թենիսը, թեեւ ինքս չեմ խաղում:

-Ինչպե՞ս է փոխել Ձեր առօրյան պաշտոն ստանալուց հետո:

-Կտրուկ: Աշխատանքս սկսվում է առավոտյան 7-ին՝ հաղորդագրություններն ու էլեկտրոնային փոստը ստուգելով, մոտ 40 րոպե անց աշխատավայր եմ գալիս եւ ավարտում օրս գիշերը 1-2-ին: Ընտանիքիս հետ շփման հնարավորություն, գրեթե, չունեմ, որովհետեւ ոլորտը շատ մեծ է: Երկուսուկես ամիս է, ինչ այս պաշտոնում եմ, բայց դեռ կան խնդիրներ, որոնց լավ ծանոթ չեմ: Եթե առանց շաբաթ-կիրակիների այս ռեժիմով չաշխատեմ, արագ առաջընթաց չենք ունենա: Գոնե, առաջիկա  1 տարվա ընթացքում հանգստի մասին մտածելն ավելորդ է: Մարտի 31-ից, երբ սկսեցինք քայլել Գյումրուց, երեւի, 10-12 ժամ եմ լիարժեք հանգստացել: 

- Դուք «Իմ քայլը» նախաձեռնության առաջամարտիկներից եք: Ձեր գործընկերներից շատերի համար իրադարձությունների այս ելքը ցանկալի էր, բայց ոչ կանխատեսելի: Մարտի 31-ին կանխատեսո՞ւմ էիք, որ 1 ամիս չանցած Սերժ Սարգսյանը հրաժարական կտա: 

-Երբ սկսել էինք քննարկումները, քայլերի ու իրադարձությունների նման հաջորդականությունը դժվար էր կանխատեսել, բայց ես վստահ էի, որ հանրությունը դուրս է գալու փողոց եւ ընդվզելու է ստեղծված իրավիճակի դեմ: Քայլարշավից մեկ շաբաթ առաջ ընկերներիս մեկը սրտնեղած ասաց, որ գիտի՝ ինչ ենք որոշել անել, ոչնչի չենք հասնելու, հասարակությունը պատրաստ չէ փոփոխությունների: Ասացի՝ մենք  գտել ենք այն ծրագիրը, որին հասարակությունը դրական է արձագանքելու: Դա ապացուցվեց ապրիլի 13-ին, որն ինձ համար ամենաոգեւորիչ ու հուզիչ օրն էր՝ մտանք Երեւան ու հասկացա, որ երկրում իրավիճակ է փոխվել:
Տարիներ շարունակ մենք դուրս էինք եկել ավանդական ընդդիմության տրամաբանությունից, մեր գործողություններում հաշվի էինք առնում թե՛ ընդդիմության, թե՛ իշխանության նախորդ տարիների գործելաոճը, սխալները: Գրասենյակային ընդդիմություն չէինք, գնում էինք մարզեր, փորձում հասկանալ՝ մարդիկ ինչպես կարձագանքեն վճռական պահերին մեր հնչեցրած կոչերին: Կարծում եմ՝ ապրիլ-մայիսի իրադարձությունները հաջող վերլուծությունների արդյունք էին:

-Մոտ 20 տարի ընդդիմադիրի կարգավիճակում լինելուց հետո 2 ամիս առաջ եկաք իշխանության: Որո՞նք են կարեւորագույն փոփոխությունները, որ կարողացել եք անել իշխանության գալուց հետո:

- Ընդդիմությունից իշխանության գալը տրանսֆորմացիոն լուրջ գործընթաց է, որովհետեւ տարիներ շարունակ քաղաքական դաշտում մի տրամաբանության մեջ ես գործում, շատ արագ պրոցեսների արդյունքում իշխանություն ես ստանձնում: 
Եթե  նախկինում գաղափարներ էիր առաջ քաշում, հիմա ունես հնարավորություն դրանք կյանքի կոչելու: Այս ընթացքում հիմնականում նոր ծրագրերն ենք քննարկել, դրանք իրականացնելու մեխանիզմներ մշակել, համակարգն ուսումնասիրել: Մի մեծ ու առայժմ դժվար հաղթահարելի իրողության ենք բախվել: Կարծում եմ՝ բոլոր նախարարություններում է այդպես, իներցիան շատ մեծ ուժ ունի: Գրեթե բացակայում է նախաձեռնողականությունը: Նախկինում պետական պաշտոնյաներն առաջընթաց են ունեցել ոչ թե իրենց աշխատանքի, այլ կապերի շնորհիվ: Բարդ է պետական պաշտոնյային հանել այդ տրամաբանությունից: Հիմա փորձում ենք ցույց տալ, որ աշխատելով լուրջ առաջընթացի հնարավորություն ունես: Որքան էլ լավ գաղափարներ ունենաս, քո նոր եկած 5-6 հոգանոց թիմը չի կարող իրականացնել բոլոր բարեփոխումները: 

Հաճախ, երբ տարբեր ոլորտների պատասխանատուներին հարցնում եմ՝ ինչպես է պետք լուծել տվյալ խնդիրը, պատասխանում են՝ ինչպես կասեք, պարոն նախարար: Պետական պաշտոնյաները պետք է հասկանան, որ նախարարն ամեն ինչ չպետք է ասի: Նախարարության ղեկավարության որոշումը կարեւոր է, բայց այն պետք է հիմնված լինի աշխատակիցների առաջարկների, կարծիքների վրա: 

- Բոլորը խոսում են այն մասին, թե որքան կարեւոր է երկրորդ կարծիք լսելը, սակայն գործնականում քիչ ղեկավարներ են ընդունում, երբ իրենց հետ վիճում են: Իբրեւ նախարար՝ որքանո՞վ եք պատրաստ հակադարձումների:

-Տարբեր քննարկումների ժամանակ իմ կոչն է՝ հակադարձեք, վիճեք, պնդեք Ձեր կարծիքը: Պիտի այս մշակույթը բերենք պետական համակարգ, այլապես առաջընթաց չենք ունենա: Անսխալական ղեկավարներ չեն լինում: Եղել են դեպքեր, երբ մասնագետների կարծիքը լսելով փոխել եմ մոտեցումս: Որոշ իրողությունների հանդեպ ունեմ հստակ ձեւավորված դիրքորոշում, բայց կան ոլորտներ, որտեղ նոր եմ եւ առանց մասնագետի, փորձագետի կարծիքի չեմ կարող առաջ գնալ:

-Այդուհանդերձ, հանրային տիրույթում Դուք աչքի եք ընկնում Ձեր կտրուկ եւ միանշանակ մոտեցումներով:

-Եթե համոզմունք ունես, պիտի կտրուկ քայլեր անես, հատկապես, ստեղծված իրավիճակում: Մենք շատ ժամանակ չունենք իրավիճակը շտկելու համար, հատկապես կրթության ոլորտում, որը շատ պահպանողական է: Կան ոլորտներ, որտեղ պետք են կտրուկ քայլեր, սակայն դրանք պիտի բացատրվեն հանրությանը:

-Սխալվելու վտանգ չկա՞:

-Եթե քո գործողություններում անկեղծ ես, չարամտություն չունես, մյուսների հետ համագործակցելով կարող ես ուղղել ընթացիկ սխալները, հետեւություններ անել եւ առաջ գնալ: Անսխալականության մտածելակերպը կործանել է նախորդ իշխանություններին, եթե մենք էլ այդ տրամաբանությամբ գործենք, հեռու չենք գնա: Պետք է չվախենաս սխալվելուց, բայց ամեն ինչ անես, որպեսզի չսխալվես:

-Ձեր ամեն սխալը հանրության աչքի առաջ է եւ կարող է լայն քննարկումների առարկա դառնալ: Պատրա՞ստ եք հանրության առաջ ընդունել, որ այսինչ հարցում սխալվել եք:

-Այդ մշակույթն էլ պետք է փոխենք: Հասկանում եմ, որ մենք ինչ-որ չափով արեւելքցի ենք, իսկ սխալն ընդունելն Արեւելքում դիտվում է որպես պարտություն: Իրականում, սխալը ընդունելը ոչ թե պարտություն է, այլ հաղթանակ, առաջին հերքին ինքդ քո նկատմամբ: Դա ցույց է տալիս, որ պաշտոնյան ականջալուր է հանրային կարծիքին: Իհարկե, միշտ չէ, որ հանրության կարծիքը ճիշտ է: Եթե համոզված ես, որ ճիշտ ուղղությամբ ես գնում, պետք է երկխոսության մեջ մտնես հանրության հետ եւ համոզես ճանապարհիդ ճշմարտացիությունը:

-ԵՊՀ Արեւելագիտական ֆակուլտետի ուսանողները պատմում են, որ դասախոսելու տարիներին ղեկավար մարմնի կողմից պարբերաբար խնդիրներ էին ստեղծվում Ձեզ համար: Հիմա դարձել եք նրանց վերադասը: Ի՞նչ փոխվեց, երբեմնի ղեկավարության ղեկավար դերը ստանձնելուց հետո:

- Համալսարան գալուս առաջին տարիներին ղեկավարության կողմից գործունեությանս խոչընդոտելու փորձեր արվել են: Դա համընկավ նաեւ 2007-2008 թվականների քաղաքական պրոցեսների հետ, հետագայում էլ փորձել են խնդիրներ ստեղծելով ներգրավել քաղաքական խաղերի մեջ, պաշտոն առաջարկել, 2008 թվականի փետրվարյան դեպքերի ժամանակ ԱԱԾ ներկայացուցիչն այցելում էր ինձ բուհում՝ փորձելով նվազեցնել ակտիվությունս: Դա փորձում էին անել ֆակուլտետի, բուհի ղեկավարները՝ հորդորներով, կոչերով, անուղղակի սպառնալիքներով, աշխատանքից հեռացնելու մեսիջներ ուղարկելով: Սակայն եթե հաստատակամ ես, նույն պետական համակարգում, ուշ, թե շուտ, ղեկավարությունը հաշտվում է քո ուղղության հետ, հետզհետե նահանջում: Դա նկատեցի բուհում դասավանդելուց 2-3 տարի անց: 
Լիլիթ Մակունց՝ կարծրատիպեր կոտրող մշակույթի նախարարը

Նախարար դառնալուցս հետո ոչինչ չի փոխվել: Թե՛ բուհի, թե՛ ֆակուլտետի ղեկավարության հետ դիրքավորումս եղել է որպես հավասարը հավասարի: Հիմա էլ նույն կերպ եմ գործում: Միայն պաշտոնս է փոխվել: Թե՛ նախկինում, թե՛ հիմա նպատակս կրթության որակի բարձրացումն էր: Եթե նրանք ինձ կաջակցեն այդ հարցում, կշարունակենք մնալ գործընկերներ, եթե կխոչընդոտեն, համապատասխան լիազորություններ կկիրառվեն:

- Շուտով մեկնարկելու է ուսումնական նոր տարին: Շարունակելո՞ւ եք դասավանդել:

-Այո, ես միշտ ասում եմ, որ ԵՊՀ-ն լինելու է վերջին աշխատատեղը, որտեղից դուրս եմ գալու: Կարող է նախարար չլինեմ, բայց դասախոսել կշարունակեմ: Ինձ համար շատ կարեւոր է ուսանողի հետ շփումը, որը թույլ է տալիս լավ «մարզավիճակում» լինել: Ուսանողից շատ բան ես սովորում: 

-Խի՞ստ դասախոս եք:

-Երբեմն, այո, երբեմն ոչ, հիմնականում, գործընկերային հարաբերություններ ունեմ ուսանողներիս հետ: Ներկա ու նախկին ուսանողներիս հետ լավ ընկերություն եմ անում, ինչը շատ կարեւոր է: Նրանք էլ են իմ քաղաքական գործունեության ընթացքում լուրջ աջակցություն ցուցաբերել, հատկապես, նախարդ տարվա խորհրդարանական  ընտրությունների ժամանակ նախկին ուսանողներս շատ են օգնել, թեեւ պարտավորված չէին: Իմ գործունեությանը հետեւելով՝ նրանք սկսել են այլ ընկալումներ ունենալ ժողովրդավարության նկատմամբ: Դասախոսների հեղինակությունը կարող է նպաստել լավ քաղաքացու ձեւավորման:

-Քաղաքականությունը  բուհ բերելը վտանգավոր չէ՞:

-Շատ ուսանողներ կհաստատեն, որ մենք հազվադեպ ենք լսարանում քննարկում քաղաքական պրոցեսները: Ես չեմ բերում բուհ, իրենք հետեւում են իրենց դասախոսի հանրային կեցվածքին ու դատողություններ անում:

-Պաշտոն ստանալուց հետո շատերն են սկսում հավաքվել պաշտոնյայի շուրջ: Նման դրսեւորումներ նկատե՞լ եք:

-Նկատել եմ, սակայն անում եմ առավելագույնը, որպեսզի նվազեցնեմ նման երեւույթի բացասական ազդեցությունն ու մարդիկ հասկանան, որ իմ պաշտոն ստանձնելուց հետո շատ բան չի փոխվել: Ես ուղղակի այլ աշխատանք եմ ստացել: Նման արհեստական համախմբվածություն կար նախկին իշխանության շուրջ, ես դրա կարիքը չունեմ:

-Թեեւ բոլոր պաշտոնյաներն ասում են, որ պաշտոնն իրենց չի փոխում, շրջապատում հակառակում համոզվելու առիթներ հաճախ են ունենում: Հատկապես ընդդիմությունից իշխանական թեւ գալն միանգամից ուժ է ենթադրում: Ի՞նչ է դա փոխում մարդկային տեսակի առումով:

-Ճիշտ չեն ասում: Պաշտոնը փոխում է մարդուն: Իհարկե, շատ մեծ է պաշտոնի ազդեցությունը: Բարձրաստիճան պաշտոնը լայն հնարավորություններ է ստեղծում, որոշակի գայթակղություններ առաջացնում, բայց ուժեղ մարդը կարող է չտրվել դրանց եւ պաշտոնն ընկալել որպես հերթական աշխատանք: Եթե քո որոշումներում չլինես հավասարակշռված, հիմնվես քո էգոյի վրա, կարող ես չարիք դառնալ հասարակության, պետության համար:

Չգիտեմ՝ պաշտոնն ինձ փոխե՞լ է, թե ոչ, դեռ չեմ զգում փոփոխություն: Կարծում եմ՝ 2-3 ամսում չէր կարող փոխել կամ շատ փոխել: Եթե սկսի փոխել, ունեմ այնպիսի ընկերներ, գործընկերներ, որոնք անմիջապես կարձագանքեն, կմատնանշեն, եւ ես արագ կվերացնեմ բացասական հետեւանքները:

-Ձեր գործընկերների զգալի մասը եւս արդեն պաշտոնյա են:

-Ոչ բոլորը:

-Հասարակական քննարկման կենտրոնում նոր կառավարության զգալի մասի չծառայելու հարցն է: Ժամանակին տարկետման իրավունքով Դուք էլ չեք ծառայել: Այդ տարիներին շատ երիտասարդների մոտ ընդգծված էր չծառայելու ցանկությունը, քանի որ, տեսնելով, թե ինչպես են շատերը գումարի դիմաց ազատվում զինվորական ծառայությունից, բանակից խուսափելու ցանկությունը դառնում էր համատարած: Տարկետման իրավունքն ընտրություն է: Դուք ինչո՞ւ դիմեցիք տարկետման իրավունքի համար:

-Ես տարկետում ստացել եմ նախ առողջական խնդրով, հետո կրթություն ստանալու համար: Երեք եղբայր ենք, երկուսը ծառայել են: Շատերի՝ բանակից ազատվելու ֆոնին ծառայությունից խուսափելու հարց չի եղել:
Գուցե, պատանեկան ազդեցություններն էին պատճառը, բայց երբ 16 տարեկանում զինվորական կոմիսարիատում հաշվառման էի կանգնել եւ հարցրեցին՝ ցանկանո՞ւմ եք ծառայել, ասացի՝ ոչ, որովհետեւ երկու տարին բավականին երկար ժամանակ է: Այդ ժամանակ տեսնում էի, որ զբաղվածությունը բանակում քիչ է: Ծառայողներն ասում էին, որ մեկ տարին բավական է բոլոր հմտությունները ձեռք բերելու համար: Տարիների ընթացքում, հետեւելով գործընթացներին, հասկացա, որ երկու տարին օպտիմալ ժամանակ է: Իհարկե, պետք է անընդհատ բարեփոխել այդ պրոցեսը:

-Ափսոսանք ունեցե՞լ եք դրա համար:

-Մի քիչ ափսոսանք ունեի: Պատմական գիտությունների թեկնածուների մի խմբով դիմեցինք ՊՆ-ին եւ խնդրեցինք որոշակի ժամանակով մեզ ընդգրկել որեւէ զորամասում, գոնե, հիմնական հմտությունների ծանոթանալու համար: Մոտ երկու շաբաթով մեկնեցինք զորամաս: Ափսոսանք ունեցա նաեւ, երբ Ապրիլյան պատերազմի ժամանակ «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցության անդամների հետ գնացինք Մարտակերտ եւ, որպես կամավոր, եղա առաջնագծում: Կային որոշակի հմտություններ, որոնք կուզեի ավելի վաղ ձեռք բերած լինել, սակայն պատերազմի ժամանակ այնտեղ լինել էլ էր կարեւոր փորձառության:

Արայիկ Հարությունյանի հետ զրուցել է Ամալյա Հովհաննիսյանը
Լուսանկարը՝ Շաքե Հովհաննիսյանի

Նյութի աղբյուրը. mediamax.am